Профориентация: Қалай қателеспей мамандық таңдау керек?

Көпшілік мамандықты жүрек қалауымен немесе ата-ананың кеңесімен таңдайды. Бірақ өмірде бақытты әрі табысты болу үшін бұдан да тереңірек ойлану қажет.

3 фильтр қағидасы: терең талдау

Бұл – жүрегіңе жақын, сен үшін уақыттың қалай өткенін байқамай қалатын іс.

Егер адам өзінің қызықтырмайтын салада оқыса немесе жұмыс істесе, алғашқыда жалақысы қанағаттандырса да, ұзаққа бармайды.
Қызығушылық – ішкі энергия көзі. Ол сені қиындықтардан шаршатпай алып шығады.
Мысал: Біреу бала кезінен сурет салғанды жақсы көреді делік. Көбіне оны “Бұл тек хобби ғой” деп бағаламауы мүмкін. Бірақ дизайн, иллюстрация, графика саласына түссе – ол адам өзіне қуат беретін істен табыс таба алады.

Бұл – сенің табиғи артықшылығың.

Адамдар сенің сол саладағы жұмысыңды мойындайды, кеңес сұрайды, сенің талантыңды көреді.
Қызығушылық болғанымен, қабілет сәйкес келмесе – көп еңбектенгеннің өзінде жетістікке жету қиын.
Мысал: Біреу математикаға қызығып, күнде есеп шығарып отырады делік. Уақыт өте келе мұны басқалар да байқап, одан көмек сұрайды. Бұл – математикалық қабілет барын көрсетеді.

Бұл – қоғам мен нарыққа керек нәрсе.

Әлемде көптеген мамандықтар бар, бірақ олардың бәрі сұранысқа ие емес.
Қазір бар мамандық, бірақ 5–10 жылдан кейін жойылып кетуі мүмкін. Сондықтан ұзақмерзімді сұранысты ойлау қажет.
Мысал: VHS кассеталар жөндейтін шебер кезінде керемет мамандық болды. Бірақ қазір ол қажет емес. Ал ІТ саласы, жасанды интеллект, медицина, білім беру, энергетика – алдағы ондаған жыл бойы сұраныста қала береді.

Егер тек қызығушылық болса, бірақ қабілет пен сұраныс болмаса – бұл жай хобби.
Егер қабілет пен сұраныс болса, бірақ қызығушылық жоқ болса – жұмыс табуға болады, бірақ ұзаққа бармайсың, шаршайсың.
Егер қызығушылық пен қабілет болса, бірақ сұраныс жоқ болса – табыссыз, нәтижесіз қалады.
Ал үш фильтр қатар үйлессе – табыс пен бақыттың ең тұрақты жолы.

Тек тестпен немесе кітап оқумен шектелме. Өз көзіңмен көру – ең жақсы тәжірибе.

Shadowing әдісі: бір күнге ұнаған мамандық иесінің қасында жүр.
- Дәрігердің күнін көрсең – жауапкершіліктің қаншалықты ауыр екенін түсінесің.
- Программистің жанында отырсаң – код жазу, тапсырмаларды шешу процесін нақты көресің.
- Мұғалімнің жұмысын бақыласаң – тек сабақ емес, дайындық, ата-анамен жұмыс, қағазбастылық барын байқайсың.
  Бұл тәжірибе сенің қиялың мен шындықты салыстыруға көмектеседі.

Мамандық – лотерея емес, саналы таңдау. Егер сен:

👉 Басқаша айтқанда:
Қызығушылық + Қабілет + Сұраныс = Сенің нағыз бағытың.

ҰБТ-ға дайындық тест платформасы:
https://ubt-test.kz